زباله فضایی یا Space Debris به بقایای فعالیت انسان در فضا یا ذرات و قطعات جدا شده از سیارک ها و شهاب سنگ ها گفته می شود که می تواند در جو زمین باقیمانده و یا از آن عبور کرده و به سطح زمین برخورد کند. ناسا تخمین زده است که در سال ۲۰۲۱، حدود ۲۳۰۰۰ قطعه از این زباله های فضایی در مدار زمین می چرخند.
زباله های فضایی به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می شوند:
- زباله های فضایی طبیعی، بقایا یا قطعات جدا شده از شهاب سنگ ها یا سیارک ها می باشند که هنگام حرکت در جو زمین ما آنها را به شکل یک شهاب مشاهده می کنیم.
- زباله های فضایی مصنوعی حاصل فعالیت انسان در فضا هستند و ساخته دست بشر می باشند.
زباله های فضایی مصنوعی شامل چه مواردی می شوند؟
- ماهواره ها و فضاپیماهای منهدم شده
- بقایای به جا مانده از پرتاپ یک ماهواره به فضا
- سخت افزارهای پرتاب فضاپیما
- بقایای فضایی دور ریخته شده (تجهیزات یا فضولات انسانی) توسط فضانوردان
- قطعات ناشی از انفجار باتری ها و مخازن سوخت فضاپیماها
- قطعات ناشی از برخوردها یا تصادفات فضاپیماها و ماهواره ها
خطر زباله های فضایی
تا قبل از سال ۱۹۵۷ میلادی بسیاری از اخترشناسان هشدار می دادند که زباله های فضایی طبیعی مانند شهاب سنگ ها خطر برخورد بالایی با سطح زمین دارند و ممکن است جان انسان ها روی زمین را به خطر بیندازند. اما خوشبختانه با گذر زمان معلوم شد که اصلا اینطور نیست و احتمال برخورد بقیایای شهاب سنگ‌ها با سطح زمین بسیار ناچیز نیست.
در حال حاضر، تنها تعداد انگشت شماری از برخوردهای خطرناک با زباله های فضایی مصنوعی رخ داده است. با این حال، تولید زباله های فضایی به دلیل افزایش فعالیت اننان در فضا، با سرعتی چشمگیر در حال افزایش است که باعث نگرانی در آینده می شود.
نگرانی اصلی در مورد زباله های فضایی، مربوط به برخورد احتمالی آنها با ماهواره ها یا فضاپیماهای فعال است. سرعت حرکت زباله های فضایی به قدری بالاست که برخورد یک قطعه ۱ سانتی متری با یک فضاپیما، فشاری همانند برخورد یک موتور بزرگ با سرعت ۱۰۰ کیلومتر در ساعت را به بدنه فضا پیما وارد می کند!
نگرانی دیگر در مورد زباله های فضایی مربوط به برخورد آنها با سطح زمین و آسیب رساندن به انسان هاست. البته با وجود گزارشاتی از برخورد زباله های فضایی با سطح زمین در طی سالیان اخیر، احتمال این اتفاق بسیار پایین می باشد، چرا که جو زمین همانند یک دیوار دفاعی مستحکم جلوی فرود بسیاری از این زباله ها به سطح زمین را می گیرد.
جمع آوری زباله های فضایی چگونه انجام می شود؟
تعداد زباله های فضایی در فضا به اندازه ای زیاد شده است که ناسا جایزه ای را برای جمع آوری زباله های فضایی معلق در فضا تعیین کرده است. از طرفی سازمان ملل متحد از همه شرکت های فعال در حوزه هوا فضا در خواست کرده تا ماهواره‌های خود را ظرف ۲۵ سال پس از پایان ماموریت خود از مدار خارج کنند.
البته فرآیند خارج کردن ماهواره های مرده از مدار و بازگرداندن آنها به جو زمین مستلزم هزینه هایی اضافی برای شرکت های فعال در این حوزه می باشد که ناسا نیز به این منظور جایزه ای برای شرکت های پیشرو در این حوزه تعیین کرده است.
به طور کلی اما جمع آوری ماهواره های از رده خارج و بی مصرف فقط بخشی از معضل مربوط به جمع آوری زباله های موجود در فضاست و به نظر می رسد که هیچ راهکاری برای جمع آوری زباله های کوچک تر و زباله های فضایی طبیعی در حال حاضر وجود نداشته باشد.
منبع
spaceacademy
Leave A Comment